7 symptomen van autisme

Dit zijn de 7 symptomen van autisme:

1. Wederkerigheid: inleven in de ander en hen aanvoelen 

Waar mensen zonder autisme veel dingen doen op hun gevoel, zijn mensen met autisme veel aan het analyseren. Ze benaderen de wereld alsof het wiskundige vraagstukken zijn die opgelost moeten worden. Dat kost veel energie. Zich inleven in een ander en diegene aanvoelen kan een groot mysterie zijn. Ze beschouwen de wereld gewoon anders dan mensen zonder autisme. Hoe kun je je dan inleven in de beschouwingen van een ander? Daardoor hebben ze er veel moeite mee hebben om zich te verplaatsen in de gevoelens en meningen van anderen. Dit kan relaties onder druk zetten en gevoelens van eenzaamheid veroorzaken. Bij problemen met wederkerigheid hoort ook, dat ze taal letterlijk nemen en moeite hebben met bijvoorbeeld sarcasme of grapjes. Ook het onderscheid tussen eerlijkheid en tact kan lastig zijn.

2. Non-verbale communicatie: alle communicatie die zonder woorden plaatsvindt

Veel communicatie vindt onderling plaats zonder woorden. Door autisme kun je veel moeite hebben met het herkennen en gebruiken van oogcontact, intonatie en gebaren. De subtiele signalen die uitgaan van gezichtsuitdrukkingen of lichaamshouding kunnen je ontgaan.

Monica krijgt vaak het verwijt van haar partner dat ze alleen maar aan haar eigen dingen denkt. Hij heeft het druk met zijn zaak en wil daar dolgraag met haar over sparren. Hij wil graag dat zij aan hem ziet wanneer hij behoefte heeft aan een gesprek. Maar Monica pakt de signalen niet uit zichzelf op en daar hebben ze regelmatig ruzie over. Monica is wanhopig op zoek naar een manier hoe ze de signalen van haar man kan herkennen, zodat ze hem ter wille kan zijn. Als Monica haar partner uitlegt hoe het in haar hoofd werkt en hij dit begrijpt, maken ze samen de afspraak dat hij het concreet aan Monica vraagt als hij er behoefte aan heeft om met haar te sparren over zijn werk. 

3. Ontwikkelen, handhaven en begrijpen van sociale relaties 

Door het autisme kunnen ze moeite hebben met het initiatief nemen in relaties. Ook is het aanpassen van gedrag in verschillende sociale situaties en contexten moeilijker. Doordat ze steeds bezig zijn met bedenken hoe ze het beste om kunnen gaan met de ander en zijn of haar (onuitgesproken) verwachtingen, is contact vermoeiend. Contact geeft veel prikkels, is vaak onverwacht en niet altijd prettig maar juist belastend. Contact voelt voor mensen met autisme als hard werken.

Erika is een alleenstaande moeder. Ze heeft een prima baan in de financiële sector. Ze zou zo graag een stabiele relatie willen hebben met een leuke man. Regelmatig heeft ze een date of een kortdurende relatie. Ze gaat er dan helemaal in op, maar loopt steeds tegen onbegrip aan over haar gedrag door haar autisme, waardoor relaties weer eindigen. Het lukt haar niet om voldoende initiatief te nemen en zich aan te passen aan de behoeften van de ander. Ze kan ook niet te intensief contact hebben, want dat put haar uit. Gelukkig heeft ze nu al geruime tijd een lieve vriend die ze regelmatig ziet. Hij heeft begrip voor haar autisme en wil graag ontdekken hoe ze gezamenlijk de toekomst in kunnen gaan.

4. Voorspelbaarheid, gedragsroutines en rituelen

Het liefst zouden ze veranderingen willen vermijden. Jammer genoeg is dat vaak niet mogelijk. Zelfs kleine veranderingen kunnen spanning geven. Voorspelbaarheid geeft daarentegen juist veel rust en overzicht. Ook overgangssituaties, zoals het wisselen tussen onderwerpen of personen, kunnen lastig zijn. Waar mensen zonder autisme vaak prima kunnen omgaan met ‘ongeveer’, is het voor mensen met autisme vaak nodig om eerst honderd procent duidelijkheid te hebben voordat ze in actie komen. Ze zijn steeds alles aan het beredeneren en ze proberen alles kloppend te krijgen; dat maakt hen inflexibel.

Daniel heeft veel moeite met de overgangen van zijn computerwerkzaamheden naar de lunch of een vergadering. Het kost hem veel energie en het duurt een poos voordat hij zijn aandacht bij de volgende activiteit heeft. Dat levert hem veel stress op, omdat hij dan belangrijke informatie mist en daardoor inhoudelijk niet goed meekomt. Nu hij bewust een paar minuten tijd inplant om zich voor te bereiden op de volgende activiteit kan hij eerder echt aanwezig zijn bij de lunch en vergaderingen en volop meedoen.

5. Stereotiepgedrag

Stereotiep gedrag kan zich uiten door herhalende bewegingen te maken. Voorbeelden daarvan zijn dat iemand met autisme vaak zit te pulken aan kleding, of graag alles om zich heen geordend en perfect wil hebben. Misschien loopt hij graag een vast rondje of wil altijd op dezelfde plek zitten. Ook dat is een vorm van stereotiepgedrag.

Elke dag als Kees thuiskomt, loopt hij langs de eettafel naar de keuken om zijn broodtrommel op het aanrecht te zetten. De eettafel staat evenwijdig aan de muur en daartussen staan twee stoelen. Gedurende de dag zitten zijn vrouw en kinderen ook aan die tafel. Kees heeft een vast ritueel om elke dag uit zijn werk de stoelen evenwijdig aan de muur te zetten. Allemaal met een gelijke afstand tot de plint. Het geeft hem een rustig gevoel als de stoelen weer goed staan.

6. Beperkte interesses

Een ander symptoom van autisme is dat er inhoudelijk bijzondere interesses zijn, of dat deze interesses enorm veel van je tijd en aandacht vragen. In gesprekken kan dit lastig zijn, omdat er niet altijd geschikte onderwerpen zijn waar de gesprekspartner interesse voor heeft. De neiging kan bestaan om alle details te vertellen over het onderwerp.

Als zijn collega’s met het openbaar vervoer ergens naartoe willen, gaan ze eerst naar Jos. Hij kent alle dienstregelingen uit zijn hoofd en kan hen snel vertellen op welke manier ze het snelst op hun bestemming kunnen komen. Jos is er trots op dat hij zijn collega’s op die manier kan helpen.

7. Sensorische over- en ondergevoeligheid

Prikkels komen bij mensen met autisme ongefilterd of gefragmenteerd binnen. Veel mannen en vrouwen die zich in autisme herkennen, hebben moeite met het dempen van prikkels. Bij omgevingslawaai is het bijvoorbeeld moeilijk om tegelijkertijd te luisteren en de aandacht bij het gesprek te houden. Daardoor raak je sneller overbelast. Ook kun je last hebben van een bepaald geluid, licht, geur, kleur, smaak of aanraking. Bijvoorbeeld van een ventilator, tl-lamp, het tikken van de verwarming, of een kopieerapparaat. Soms zijn mensen met autisme juist ondergevoelig: signalen van overprikkeling komen bijvoorbeeld niet door. Daardoor voelen ze niet dat ze over de grenzen van hun eigen kunnen gaan.

Welke symptomen herken jij bij je partner, puber, vriend of collega? Wat herken je een beetje? Wat had je je nog niet gerealiseerd? Goed om eens (samen?) op te reflecteren.

Positieve kanten van autisme

Gelukkig zijn er ook positieve kanten te noemen. Uit eigen onderzoek onder volwassenen met autisme (Autismecoach, 2012) blijkt dat veel mensen ook veel positieve aspecten van autisme kunnen noemen, zoals:

eerlijkheid,

betrouwbaarheid,

nauwkeurigheid,

het zien van details,

zichzelf goed kunnen vermaken,

originaliteit,

creativiteit,

doorzettingsvermogen,

intelligentie,

humor,

geordend,

analytisch vermogen, 

geconcentreerd.

Ik herken zeker bepaalde symptomen. Sommige zijn in mindere maten.

Bron: https://www.autismecoach.nl/autisme-is-makkelijker-dan-je-denkt/ van Marja Boxhoorn.